Wprawdzie nie nadają się one do leczenia silnych stanów lękowych czy uporczywej bezsenności, ale pomogą osobom łatwo się denerwującym, spiętym. Można je stosować bez obaw, że uzależnią, utrudnią pracę czy uniemożliwią prowadzenie samochodu. Działają łagodnie, ale skutecznie – pod warunkiem, że zażywa się je regularnie. Kuracja trwa zwykle od czterech do sześciu tygodni. Można ją powtórzyć po dwutygodniowej przerwie.
Moc ukryta w roślinach
Człowiek od zarania dziejów korzystał z uzdrawiających właściwości ziół. Ale dopiero w laboratoriach współczesnych badaczy wyjaśniono najważniejsze mechanizmy oddziaływania roślin na nasz organizm. Po pierwsze: promieniowanie ziół (radiowitalność) jest bardzo korzystne dla organizmu człowieka i nie zmienia się, nawet gdy sporządzamy z nich napary czy nalewki. Po drugie: rośliny zawierają związki czynne, które pobudzają naturalne siły naszego organizmu. Po trzecie: działają zespołowo, czyli zawarte w nich substancje wzmacniają nawzajem swoje właściwości. Nie bez znaczenia jest również fakt, że rośliny lecznicze to prawdziwa kopalnia bezcennych dla naszego zdrowia witamin oraz soli mineralnych.
Spośród znanych nam roślin wybitne działanie uspokajające oraz ułatwiające zasypianie wykazują cztery zioła: kozłek, melisa, chmiel oraz passiflora. Na ich bazie sporządza się gotowe preparaty uspokajające w formie tabletek, drażetek, kapsułek, kropli, syropów. Do mieszanek uspokajających dodaje się też zioła o działaniu rozkurczowym, ułatwiającym trawienie, jak np. ziele dziurawca, liść mięty, kwiat głogu, kwiat lipy, koszyczek rumianku, korzeń arcydzięgla czy korzeń goryczki.
Uwaga! Preparaty zawierające wyciągi z ziół działają silniej niż te sporządzone ze sproszkowanych roślin. Są skuteczne, pod warunkiem że zażywa się je przez dłuższy czas i w ściśle określonych dawkach (trzeba czytać ulotkę!).
5 przepisów na wzmocnienie nerwów
Zanim sięgniemy po gotowe leki uspokajające, warto wypróbować łagodniejsze, choć również skuteczne domowe sposoby na różne dolegliwości spowodowane stresem.
1. Coś na uspokojenie: herbatka z korzenia kozłka lekarskiego i melisy. Łyżkę wymieszanych ziół zalej wrzątkiem, po 5 minutach przecedź i pij 2-3 razy dziennie, ostatni raz na godzinę przed snem.
2. Na dobry sen: inhalacje z olejku różanego lub pomarańczowego. Skrop chusteczkę do nosa 1-3 kroplami olejku, przyłóż do nosa i wdychaj przez kilka sekund,. Powtórz to po 15-minutowej przerwie.
3. Gdy czujesz kołatanie serca i masz podwyższone ciśnienie: odwar z mieszanki ziół. Wymieszaj 15 g ziela jemioły, 45 g korzenia kozłka lekarskiego oraz 20 g szyszek chmielu i 20 g kwiatów głogu. Łyżkę wymieszanych ziół zalej szklanką wrzątku, nakryj, gotuj przez minutę, odstaw na 10 minut, odcedź. Pij rano i wieczorem.
4. Na nerwicę żołądka: ziołowy napar. Wymieszaj po 3 łyżeczki ziela krwawnika, dziurawca, kłącza tataraku, korzenia arcydzięgla, kwiatów rumianku szlachetnego oraz 5 łyżeczek liści melisy. Łyżkę wymieszanych ziół zalej szklanką wrzątku, parz pod przykryciem przez 10 minut, odcedź. Pij trzy razy dziennie przed posiłkami po 1/3 szklanki naparu.
5. Na ból głowy: ziołowe okłady. Kilka gałązek świeżego ziela majeranku lekko rozgnieć i przyłóż do czoła. Albo wmasuj w skórę skroni kilka kropel olejku miętowego, różanego lub z szałwi muszkatołowej.
Receptura ojca Klimuszki
Sławny polski zielarz, franciszkanin Czesław Andrzej Klimuszko tak radzi przygotowywać napar: mieszankę ziołową zalać szklanką wrzącej wody i przykryć. Po 3 godzinach przecedzić, lekko podgrzać i wypić.
Mieszanka dla znerwicowanych: koszyczek rumianku, liść melisy, ziele dziurawca, kwiat wrzosu, szyszka chmielu, kwiat lawendy, kwiatostan głogu oraz korzeń cykorii, lubczyka, kozłka i arcydzięgla. Należy wziąć po łyżce ziół i wymieszać. Codziennie przygotowywać świeży napar z 3 łyżek mieszkanki i pić po szklance 3 razy dziennie przed posiłkiem.
Nalewki kojące nerwy
1. Świeże liście melisy (50 g) zalać 3 szklankami białego półwytrawnego wina. Po dwóch dobach przecedzić. Wlać do butelki z ciemnego szkła. Pić łyżkę stołową rano i wieczorem.
2. Po 2 łyżki rozdrobnionego korzenia i kłączy kozłka lekarskiego wsypać do butelki z ciemnego szkła. Zalać szklanką spirytusu. Po tygodniu przecedzić. Pić przez 3 tygodnie 3 razy dziennie po 10-20 kropli. Potem zrobić minimum 14-dniową przerwę. Przedawkowanie nalewki może być bowiem przyczyną kołatania serca i bólów głowy.
Pachnące kąpiele
Zioła można nie tylko pić. Cudownie kojąca jest wzięta przed snem kąpiel z dodatkiem odprężających olejków z rozmarynu, lawendy, kwiatu lipy, mięty pieprzowej, hyzopu, męczennicy cielistej. Dobrze relaksuje kąpiel z 3-4 kroplami olejku neroli lub z lawendy czy szałwi muszkatołowej. Olejki kupisz w stoiskach aromaterapii. Możesz też do wanny wlać silny napar z chmielu, kwiatu lipy, mięty pieprzowej, hyzopu, marzanki, macierzanki, arcydzięgla i passiflory.
Esencje kwiatowe Bacha
To wyciągi z różnych roślin, które pomagają opanować niekorzystne stany emocjonalne. W latach 20. XX w. Edward Bach, angielski bakteriolog, opracował 38 leków kwiatowych i ziołowych, które podzielił na 7 grup w zależności od występujących u pacjenta stanów psychicznych: strachu, niepewności, braku zainteresowania otoczeniem, samotności, nadwrażliwości, przygnębienia, nadmiernej troski o innych. By skorzystać z terapii kwiatowej Bacha, należy zgłosić się do naturoterapeuty (przyjmują w gabinetach medycyny naturalnej). On dobierze odpowiedni preparat.
Zielnik dla nerwusa
Arcydzięgiel – zwany też litworem i angeliką, roślina dwuletnia uprawiana w ogrodach. Do celów leczniczych nadają się korzenie i owoce. Działają tonizująco na układ nerwowy, zapominają migrenom, łagodzą skurcze przewodu pokarmowego, ułatwiają i przyspieszają trawienie. Wyciąg z arcydzięgla dodaje się do mieszanek uspokajających lub regulujących trawienie.
Berberys – krzew ozdobny o jadalnych owocach, które zawierają cukry, garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne i mnóstwo witaminy C – dzięki temu dodają energii i działają pobudzająco na system nerwowy.
Chmiel – jego kwiatostany w kształcie szyszek zawierają lupulinę o działaniu uspokajającym. Jest składnikiem preparatów łagodzących napięcie (np. kalms, nervendragees ratiopharm), można łączyć go z innymi ziołami i zaparzać jako herbatkę lub dodawać do kąpieli.
Czarny bez – krzew pospolity, którego owoce to prawdziwa kopalnia bezcennych dla zdrowia składników. Działają odtruwająco, przeciwbólowo (np. w migrenie). A ponieważ zawierają dużo witamin B i C – poprawiają wytrzymałość na zmęczenie i wzmacniają system nerwowy. Podnoszą też odporność, chroniąc przed chorobami.
Dziurawiec – ziele rosnące na łąkach, bogate m.in. w ksantony i flawonoidy. Działa łagodnie rozkurczowo. Sporządzone z niego wyciągi alkoholowe oraz preparat deprim mają też właściwości przeciwdepresyjne. Uwaga! Dziurawiec wzmaga wrażliwość organizmu na światło. Przyjmując go, należy zrezygnować z solarium i nie przebywać zbyt długo na słońcu.
Głóg – krzew, którego kwiaty i owoce zawierają substancje garbnikowe, fitosteryny i flawonoidy, normujące pracę mięśnia sercowego i nieznacznie zwiększające siłę jego skurczów. Wyciągi alkoholowe z głogu działają uspokajająco. Znakomite efekty dają szczególnie przy zaburzeniach rytmu serca wywołanych zdenerwowaniem.
Guarana – pnącze z rodziny mydleńcowatych uprawiane w Ameryce Południowej. Zawiera trzy razy więcej kofeiny niż kawa i jest ona łatwiej przyswajana. Działa pobudzająco na układ nerwowy i mięśniowy, poprawia humor. Jest dostępna w postaci kapsułek i herbatek.
Kozłek lekarski – inaczej waleriana. Zioło rośnie dziko na terenach wilgotnych. Jego kłącza i korzenie zawierają olejki eteryczne i wolny kwas walerianowy o właściwościach uspokajających. Najskuteczniej koją nerwy wyciągi przygotowane na bazie alkoholu.
Lawenda – niski krzew o silnie pachnących listkach i kwiatach. Pochodzi znad Morza Śródziemnego, ale niektóre jej odmiany uprawia się również w Polsce. Napar z kwiatów przynosi ulgę przy bólach i zawrotach głowy, działa rozkurczowo, obniża ciśnienie krwi, uspokaja i wzmacnia system obronny. Pomaga przy bezsenności oraz zaburzeniach gastrycznych. Rozdrobnione świeże listki można dodawać jako przyprawę do mięs i sosów.
Melisa – inaczej rojownik. Jest rośliną miododajną. Łagodzi stany pobudzenia, pomaga przy kłopotach z zasypianiem, wyczerpaniu nerwowym, w neurastenii, w biegunkach i bólach przewodu pokarmowego na tle nerwicowym. Jej liście mają delikatny smak i przyjemny cytrynowy aromat. Można ją stosować jako przyprawę. W sklepach są herbatki i wyciągi (np. melisana).
Miłorząb japoński – azjatyckie drzewo, które może żyć do tysiąca lat. Wyciągi z liści wzmacniają zarówno układ nerwowy, jak i krwionośny. Poprawiają obwodowe krążenie, co powoduje lepsze ukrwienie mózgu i nastrój oraz poprawia koncentrację. Niektóre preparaty: ginkofar, memoplant, bilobil, ginkgo biloba.
Męczennica krwista – inaczej passiflora. To egzotyczne pnącze ma jadalne nasiona i owoce, znane pod nazwą marakuja. Zawiera m.in. działające antystresowo flawonoidy. Działa tonizująco i uspokajająco przy zaburzeniach snu, stanach lękowych, pobudliwości. Wchodzi w skład preparatów yamseen, passilat.
Pokrzywa – roślina pospolita o niepospolitych właściwościach. Zawiera m.in. kwasy organiczne, dużo witaminy C i K, także witaminy z grupy B, prowitaminę A oraz potas, wapń i żelazo. Działa wzmacniająco, podnosi odporność, usprawnia przemianę materii i zwiększa ilość czerwonych krwinek, a tym samym dodaje energii. Można pić świeży sok wyciśnięty z liści albo robić napary i nalewki, a młode listki dodawać do zup i sałatek. Do kupienia są też herbatki i suszone liście pokrzywy.
Pomarańcza gorzka – pochodzi z tropikalnych regionów Azji, obecnie uprawiana także w rejonie Morza Śródziemnego. Do celów medycznych wykorzystuje się kwiaty i skórkę owoców. Zawierają olejek eteryczny, substancje goryczkowe i flawonoidy o właściwościach uspokajających i łagodnie nasennych.
Rumian szlachetny – koszyczki kwiatowe tej rośliny zawierają kwasy organiczne, garbniki, związki goryczkowe, fitosterole oraz sole mineralne. Działa m.in. rozluźniająco na mięśnie i łagodnie relaksuje.
Serdecznik pospolity – chwast naszych pól i lasów. Dobrze działa na układ sercowo-naczyniowy. Zawiera substancje (m.in. stachydrynę), które zmniejszają częstość skurczów serca, obniżają ciśnienie krwi i działają uspokajająco. Jest dostępny jako ziele do parzenia oraz w preparatach złożonych (np. cardiogran, neuroflos).
Werbena – aromatyczne zioło uprawiane w ogrodach. Wzmacnia układ nerwowy. Skuteczny środek uspokajający, zalecany m.in. przy bezsenności. Pobudza przemianę materii, łagodzi bóle migrenowe. Można przyrządzać z niej herbatkę, dodawać do mięs i sałatek.